Samenwerking school - politie

Diefstal, vandalisme, druggebruik, grensoverschrijdend gedrag, … helaas blijft het onderwijs hier niet van gespaard. Om de veiligheid van leerlingen, personeel en de buurt te waarborgen, is een goede samenwerking tussen school en politie cruciaal. Het fundament van deze samenwerking is uiteraard het inzetten op preventie.

Om zo goed mogelijk samen te werken, heeft elke school een vast aanspreekpunt bij de lokale politiezone. Het aanspreekpunt vervult een scharnierfunctie. De directeur en het aanspreekpunt van de lokale politie overleggen regelmatig waardoor ze elkaar persoonlijk kennen, wat de drempel verlaagt om vragen te stellen of een samenwerking op te starten.

Wat de samenwerking omvat, staat best in een overeenkomst of samenwerkingsprotocol tussen de lokale politie en de school. Zo is er duidelijkheid over wat men van elkaar kan verwachten en wat men aan elkaar kan, mag of moet melden. Vooraleer school en politie tot een overeenkomst kunnen komen, moet de school zicht hebben op de feiten en problemen waarmee ze geconfronteerd wordt. Bij deze analyse kunnen personeel, leerlingen en ouders betrokken worden via de schoolraad om zo tot een gedragen visie te komen.

De overeenkomst met de politie kan niet losstaan van de algemene visie van de school op zorg en leerlingenbegeleiding. Ook het drugsbeleid, spijbelpreventie, anti-pestbeleid, … hangen ermee samen.

Iedereen die in een school werkt, heeft discretieplicht. Dit houdt in dat er discreet en zorgvuldig moet omgegaan worden met vertrouwelijke gegevens. De school kan informatie doorgeven aan de politie, maar maakt zelf de afweging wat relevant is. Puur feitelijke informatie mag altijd doorgegeven worden, net zoals informatie over strafbare feiten en over een noodsituatie. Leerlingen die een acuut gevaar lopen, moeten geholpen worden.

De school is niet verplicht alle strafbare feiten aan de politie te melden. Sommige zaken kunnen beter binnen de school worden opgelost of binnen de hulpverlening. Al sluit een melding bij de politie, een hulpverlenend traject uiteraard niet uit. Het doel van de overeenkomst tussen school en politie is om duidelijk af te bakenen in welke situaties en voor welke feiten de tussenkomst van de politie noodzakelijk is of enkel wenselijk.

Omgekeerd mag de politie niets meedelen over de inhoud van een onderzoek. Wel mag de politie niet-inhoudelijke informatie geven aan de school zodat de school weet dat men ermee bezig is.

De politie kan in het kader van een gerechtelijk onderzoek een leerling op school verhoren maar enkel als dat absoluut noodzakelijk is. Er wordt best vooraf contact opgenomen met de directie om af te spreken op welk moment en waar het verhoor best kan plaatsvinden. De directeur overlegt met de politie of de ouders van de leerling op de hoogte worden gebracht. Dit is niet verplicht.

Fouilleren is het oppervlakkig speuren op of onder de kleren of in de bagage van een persoon, op zoek naar sporen van een misdrijf. Enkel politieambtenaren zijn hiervoor bevoegd. Een lid van het schoolteam kan enkel fouilleren of spullen controleren als de leerling daar uitdrukkelijk toestemming voor geeft. Bij weigering kan de school de politie inschakelen. Hetzelfde geldt wanneer de school vraagt om bijv. de inhoud van jas of boekentas te laten zien. De leerling is dit niet verplicht.

Over het doorzoeken van schoolbanken en kastjes is geen eenduidigheid omdat ze eigendom zijn van de school. Vragen om ze vrijwillig te openen en de inhoud te tonen, kan altijd. Bij weigering kan de politie ingeschakeld worden. In sommige gevallen zal hier geen tijd voor zijn, bijv. wanneer een school wil controleren of leerlingen alcohol of drugs meenemen op een schooluitstap. De school kan beslissen dat leerlingen die weigeren hun tas te openen, niet mee mogen vertrekken op uitstap.

Enkel de politie kan zaken in beslag nemen. Een lid van het schoolteam mag een leerling vragen een voorwerp, bijv. smartphone, vrijwillig af te geven, maar de leerling kan daar niet toe verplicht worden. Als de leerling weigert, kan hij/zij uit de les gezet worden. Geeft een leerling een voorwerp af, dan moet het op het einde van de les en uiterlijk op het einde van de lesdag, teruggegeven worden. Voorwerpen die een gevaar vormen mogen wel onmiddellijk afgenomen worden.

Vanaf 5 halve dagen problematische afwezigheid schakelt de school het CLB in. School en CLB gaan samen met de ouders en de leerling op zoek naar een oplossing. Als de leerling of de ouders de begeleiding door school en CLB weigeren, kan de politie ingeschakeld worden. Afhankelijk van lokale afspraken kan die een gesprek hebben met de leerling en/of de ouders of een spijbelcontract afsluiten. Als de leerling opnieuw spijbelt, stelt de politie een proces-verbaal op voor het parket. Het parket kan een hulpverleningstraject voorstellen of een sanctie opleggen. Voor het bepalen van de maatregelen voor spijbelaars en hun ouders wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘onwil’ en ‘onmacht’. Ouders worden dus niet in alle gevallen verantwoordelijk gesteld voor het spijbelgedrag van hun kind.

De ouderwerking op school is niet rechtstreeks betrokken bij de overeenkomst tussen school en politie. Wel is het aan te raden dat de school vooraf een analyse maakt van de problemen waar ze mee geconfronteerd wordt. Hier kan de ouderwerking wel aan meewerken. Het lijkt aangewezen dat de ouderwerking ervoor pleit ouders zo veel mogelijk te informeren en te betrekken bij tussenkomsten door de politie. Het blijft echter de verantwoordelijkheid van de school en de politie om dit al dan niet te doen. In sommige gevallen kan het in het belang van de leerling zijn dat de ouders niet (of niet meteen) op de hoogte worden gebracht.

De overeenkomst tussen school en politie wordt best regelmatig, bijv. jaarlijks, geëvalueerd. Dit is een goede aanleiding voor de ouderwerking om toelichting te vragen en eventuele knelpunten te signaleren. Waar mogelijk, kan de ouderwerking mee nadenken over oplossingen. Dit kan uiteraard enkel over algemene zaken en niet over individuele voorvallen.

Als ouderwerking kan je zeker meewerken aan het preventieve luik, bijv. het werken aan een goede sfeer op school, organiseren van verbindende initiatieven, activiteiten tijdens de middagspeeltijd om verveling tegen te gaan, … En gebeurt er iets op school waar de politie voor moet tussenkomen? Dan help je door school en politie hun werk te laten doen, niet mee te gaan in laster of roddels en kalm te blijven.  

• Aanspreekpunt lokale politie (Onderwijs.Vlaanderen.be)
  
• Krijtlijnen inzake de verhouding vast aanspreekpunt lokale politie - school in het kader van omzendbrief PLP 41 en de verhouding tussen school/CLB-Dienst voor de Veiligheid van de Staat
• Samenwerking tussen school en politie (Katholiek Onderwijs Vlaanderen)
• Controle op alcohol en drugs (ikbeslis.be)
• Wat gebeurt er als een leerling spijbelt? (Onderwijs.Vlaanderen.be)