Zoeken
Op een school leven veel mensen samen en dan ontstaan er mogelijk al eens incidenten of conflicten. Als regels overtreden worden, zal de school maatregelen nemen om het ongewenste gedrag af te keuren en gewenst gedrag te bereiken. Dat kunnen (begeleidende) orde- en/of tuchtmaatregelen zijn die aansluiten bij de visie en het pedagogisch project van de school en die beschreven staan in het orde- en tuchtreglement in het schoolreglement.
Steeds meer scholen zetten in op een verbindend schoolklimaat. In een verbindend schoolklimaat pakt de school conflicten aan met herstelgerichte maatregelen. Daarbij wordt de focus gelegd op de schade die is ontstaan door het conflict. De herstelgerichte aanpak beoogt het herstel en de compensatie van de schade en het leed dat werd veroorzaakt door het conflict. Denk daarbij vrij breed: het gaat niet enkel om materiële schade, maar er kunnen ook psychosociale gevolgen zijn, of gevolgen voor de relatie tussen de verschillende partijen of de onmiddellijke omgeving. Bijvoorbeeld bij een conflict tussen een leerling en een leerkracht: het ongewenste gedrag kan bestraft worden, maar daarmee is de relatie tussen leerling en leerkracht nog niet hersteld. Afhankelijk van de nood die er is en van de visie van de school kan er in zulke gevallen bijvoorbeeld een herstelgesprek plaatsvinden. (Begeleidende) orde- en tuchtmaatregelen zijn in een verbindend schoolklimaat niet overbodig, maar ze worden wel meer bewust ingezet.
Een herstelgerichte maatregel kan door de school niet worden opgelegd en de uitkomst kan niet worden afgedwongen. Een herstelgesprek (in welke vorm ook) is een aanbod van de school om een conflict op te lossen en waarbij het proces centraal staat. Herstelinterventies leiden tot herstel van de schade en kunnen ervoor zorgen dat iedereen weer in een rustige, veilige omgeving met elkaar naar school kan gaan.
Herstelgericht werken kan op verschillende niveaus: gaande van het uitdrukken van gevoelens tot een kleine samenkomst tot een kringgesprek of een formeel herstelgericht groepsoverleg (HERGO). Het is belangrijk om te weten dat alle methodieken van herstelgericht handelen verlopen volgens vaste principes. Een herstelgesprek zal dan ook steeds geleid of gemodereerd worden door iemand die daarvoor een vorming of opleiding volgde. De vaste principes zijn:
- Zodra er meer dan twee mensen zijn, zitten alle deelnemers in een cirkel om de gelijkwaardigheid van alle deelnemers te symboliseren.
- De moderator geeft het onderwerp aan, geeft kort weer wat er gebeurd is of wat de aanleiding van het gesprek is en licht ook de regels van het gesprek toe.
- Na de inleiding krijgen alle deelnemers om beurt het woord. De moderator duidt steeds aan wie mag spreken.
- De moderator bedankt steeds elke spreker en geeft het woord door of laat het woord doorgeven door de laatste spreker.
- Deelnemers reageren niet op wat er gezegd wordt: iedereen doet zijn of haar eigen verhaal, het gesprek is geen discussie.
- Er wordt niet gefocust op persoonlijke problemen. De focus gaat naar de aangerichte schade en het herstel ervan. Er wordt wel gevraagd naar gevoelens.
- De moderator grijpt in als de regels niet gerespecteerd worden of om extra duidelijkheid te vragen.
HERGO staat voor herstelgericht groepsoverleg. Het is een methodiek of bemiddelingsvorm waarbij een neutrale, erkende moderator overtreder(s), slachtoffers en hun steunfiguren samenbrengt om een communicatieproces tot stand te brengen over wat er is gebeurd. Een HERGO heeft een formeel karakter en vindt enkel plaats als er sprake is van zeer ernstige feiten en/of zwaar normovertredend gedrag waarvoor een tuchtprocedure kan worden opgestart. Een tuchtprocedure kan stopgezet worden om een HERGO te laten plaatsvinden. Als het herstelgericht groepsoverleg mislukt, kan de tuchtprocedure verdergezet worden.
Bij een HERGO moet er sprake zijn van een afgebakend incident, moet de overtreder zijn/haar verantwoordelijkheid willen nemen om aan herstel te werken en nemen alle betrokkenen vrijwillig deel aan het overleg. Op het einde van een succesvolle HERGO wordt een herstelplan uitgewerkt.
Tijdens het herstelgericht werken is er aandacht voor alle betrokkenen en dus ook voor de ouders van zowel het slachtoffer als van de overtreder. In een verbindend schoolklimaat zullen ook de ouders gehoord worden. Aan hen wordt gevraagd of ze bereid zijn mee te stappen in een herstelgerichte aanpak. Niet bij elk incident moeten ouders op de hoogte worden gebracht. Bij ernstige feiten en formele(re) procedures zullen ouders wel uitgenodigd worden voor een gesprek op school.
Als ouder is het belangrijk om te weten dat de school geen oordeel velt over de betrokken leerlingen: de gevoelens van het slachtoffer worden niet geminimaliseerd en de persoon van de overtreder wordt niet afgewezen. Er wordt ook geen oordeel geveld over de opvoedende rol van de ouders. Het gaat echt om het gedrag en de daden van het kind.
Als een HERGO zal plaatsvinden, wordt gevraagd of de ouders bereid zijn om steunfiguur voor hun kind te zijn. Bij ernstige feiten zullen ook de ouders door de HERGO-moderator gehoord worden. Na afloop neemt de school contact op met de ouders om te vragen hoe het gaat, of er een evolutie is in het gedrag van het kind en of de afspraken uit het herstelplan zijn nagekomen.