Zoeken
Heb je je al eens afgevraagd waarom bestek tegenwoordig niet meer van plastic is? Of waarom de plastic dopjes van flessen steeds vaker aan de fles vast zitten?
Dat kadert binnen de Europese SUP-richtlijnen. SUP staat voor ‘single use plastics’, bij ons beter bekend als wegwerpplastic. De hoeveelheid wegwerpplastic in het milieu neemt elk jaar toe. De plasticsoep in de zee en het afval op de stranden is een groot probleem, omdat de natuur dit materiaal niet kan afbreken en er zo giftige stoffen in de natuur terechtkomen. Daarom wil men de hoeveelheid wegwerpplastic verminderen.
In België werd op federaal niveau beslist tot een verbod op verschillende plastic producten voor eenmalig gebruik. Het Vlaamse beleid richt zich in eerste instantie op afvalpreventie door onder andere het gebruik van herbruikbaar materiaal aan te moedigen. Het Vlaams Reglement voor duurzaam beheer van Materialenkringlopen en Afvalstoffen (Vlarema) bevat regelgeving om het gebruik van wegwerpmateriaal af te bouwen. Er zijn onder andere strenge richtlijnen voor evenementen. Deze richtlijnen kunnen een impact hebben op de evenementen die je als ouderwerking (mee) organiseert.
Vanaf 15 juni 2023 is het serveren van drank in recipiënten* voor eenmalig gebruik bij evenementen verboden. Enkel PET-flessen en blikjes zijn toegelaten, maar dan moet de eventorganisator een systeem voorzien dat garandeert dat 95% daarvan gescheiden wordt ingezameld voor recyclage (Vlarema 9, artikel 5.3.12.1). Vanaf 1 januari 2025 is het serveren van drank in alle recipiënten voor eenmalig gebruik, dus ook PET-flessen en blikjes, bij evenementen verboden.
Als je herbruikbaar (catering)materiaal gebruikt, dan moet je als eventorganisator een systeem voorzien dat garandeert dat minstens 90% van deze materialen wordt ingezameld voor hergebruik (Vlarema 9, artikel 5.3.12.4).
Op dit moment is er nog geen wetgeving over het serveren van bereide voeding in wegwerpmateriaal voor evenementen die niet door de overheid worden georganiseerd. Voeding mag dus momenteel nog wel worden aangeboden in wegwerpmateriaal. De wetgeving is voor (lokale) overheden wel strenger: daar geldt namelijk een verbod op het serveren van bereide voeding in wegwerpmateriaal sinds 1 januari 2022.
* Vanaf hier spreken we over ‘bekers’ in plaats van over ‘recipiënten’ omwille van het lezerscomfort.
Wel of niet van toepassing?
Bovenstaande artikelen gelden voor evenementen. De OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) ontwikkelde een beslissingsboom om te weten te komen of de wetgeving rond cateringmateriaal op jouw evenement van toepassing is. De meeste evenementen die een ouderwerking (mee) organiseert (schoolfeest, opendeurdag, eetfestijn, ..) zullen onder deze wetgeving vallen. Het is dan ook belangrijk om hier als ouderwerking bij stil te staan tijdens de voorbereidingen en organisatie van het evenement.
Statuut van de ouderwerking
Omdat de regelgeving de verantwoordelijkheid bij de ‘eventorganisator’ legt, is het belangrijk om stil te staan bij het statuut van de ouderwerking. Een officiële ouderraad valt namelijk onder de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Is jouw ouderwerking een feitelijke vereniging of een vzw, dan zou de verantwoordelijkheid kunnen liggen bij de (leden van de) ouderwerking. Check dus best op voorhand het statuut van jouw ouderwerking.
Herbruikbaar cateringmateriaal
Op de website van OVAM kan je heel wat informatie en tips vinden. De belangrijkste informatie voor ouderwerkingen wordt hieronder weergegeven. Voor een beknopter overzicht van concrete tips, klik hier!
De grootte van de milieu-impact hangt af van de materiaalkeuze, de gebruikscycli, het bekergewicht en het aandeel gerecycleerd materiaal. Het gebruik van porselein en/of glas wordt aangemoedigd. Als dat niet is toegelaten (bijvoorbeeld door de veiligheidsvoorschriften), wordt er best gekozen voor herbruikbare kunststoffen.
- Hoe geraken we aan herbruikbaar cateringmateriaal? Huren, kopen, lenen of zelf meebrengen?
Je kunt op verschillende manieren aan herbruikbaar cateringmateriaal geraken. Voordat je allerlei zaken gaat regelen, is het een goed idee om de evenementenkalender eens te bekijken. Voor grote evenementen of als je slechts sporadisch cateringmateriaal nodig hebt, wordt aangeraden om materiaal te huren of te lenen.
Werk je samen met een externe partner zoals een brouwer, een traiteur, ..? Vraag eens naar de mogelijkheden om herbruikbaar materiaal mee te leveren. Soms is het ook mogelijk om afwasmogelijkheden bij te huren.
De wetgeving is strenger voor (lokale) overheden: zij mogen helemaal geen wegwerpcateringmateriaal gebruiken tijdens evenementen. Daardoor hebben veel lokale overheden al geïnvesteerd in de aanschaf van herbruikbare materialen, afwasmachines en mobiele tapinstallaties. Veel gemeenten, provincies en afvalintercommunales stellen hun herbruikbaar materiaal beschikbaar voor lokale verenigingen en scholen. Een overzicht vind je op de website van VVSG, bekijk het overzicht van provinciebesturen die cateringmateriaal aanbieden, maar informeer ook zeker bij jouw lokale overheid!
Maak duidelijke afspraken over het gebruik, de afwas (moet het materiaal vuil of proper terug ingeleverd worden?) en kosten. Denk bij kosten aan de eventuele huurprijs, de kosten voor het reinigen en de kosten voor verloren of kapot materiaal.
Op sommige evenementen geldt het ‘Bring your own’-principe: wie iets wil drinken of eten, moet eigen (herbruikbaar) cateringmateriaal meenemen. Het grootste voordeel is dat het heel wat organisatiewerk bespaart. Er zijn echter ook nadelen: wat met mensen die hun materiaal vergeten zijn? Bovendien wijzen studies uit dat mensen het niet erg vinden om te eten of te drinken uit herbruikbaar materiaal, maar dat ze het niet fijn vinden om heel de tijd hun beker te moeten vasthouden.
Het is uiteraard ook mogelijk om zelf herbruikbaar materiaal aan te schaffen. Er zijn voordelen: je kunt op elk moment over het materiaal beschikken, je kunt het materiaal personaliseren (bijvoorbeeld door er een logo op te laten drukken), … Er zijn ook nadelen: de initiële aanschafkost is vaak behoorlijk hoog, je moet alles stockeren en je staat sowieso zelf in voor de reiniging en inzameling.
Denk eraan dat volgens de nieuwste regelgeving ook van herbruikbare materialen minstens 90% ingezameld moet worden voor hergebruik.
- (Herbruikbaar) materiaal terug inzamelen
Als je herbruikbaar cateringmateriaal gebruikt, wil je dat materiaal terug inzamelen. De wet verplicht de eventorganisator een systeem te voorzien zodat minstens 90% van de herbruikbare materialen terug wordt ingezameld. Of je nu materiaal hebt gehuurd, geleend of zelf hebt aangekocht: als er materiaal verdwijnt, zijn daar vrijwel altijd kosten aan verbonden. Op kleinschalige evenementen is een waarborgsysteem niet altijd nodig, maar het kan wel nuttig zijn. Weeg de voor- en nadelen steeds goed af en maak vooraf een goed draaiboek.
Er zijn verschillende waarborgsystemen mogelijk. Via deze brochure op de website van OVAM vind je een overzicht.
Hieronder geven we een aantal belangrijke punten, richtlijnen en tips mee:
- De keuze voor een bepaald waarborgsysteem kan beïnvloed worden door veel verschillende factoren. Welke keuze je ook maakt, zorg dat het duidelijk is voor alle mensen die jouw evenement bezoeken. Communiceer over het waarborgsysteem en leg het duidelijk uit.
Tijdens de KWIT-campagne (Kappen met Wegwerp Is Top) werden gratis affiches beschikbaar gesteld die je bijvoorbeeld kunt gebruiken om inleverpunten aan te duiden.
- Niets zo vervelend als moeten aanschuiven in een rij om enkel maar jouw leeggoed terug te brengen. Voorzie voldoende inruilpunten en een bekerverantwoordelijke per inleverpunt.
- Een waarborgsysteem kan fraudegevoelig zijn. Zorg dat de stock steeds in een afgesloten ruimte staat en dat niet iedereen erbij kan. Zo voorkom je dat materiaal uit de stock genomen wordt om onterecht waarborg terug te vragen.
- Ook een ecoteam kan helpen om mensen wegwijs te maken, te helpen bij het sorteren, afval te verzamelen, vuilnisbakken te legen, een oogje in het zeil te houden bij de stock en bij te springen bij de inleverpunten indien nodig. Voorzie best een briefing aan het hele team op voorhand.
- Als je met herbruikbare plastic bekers werkt, is de kans groter dat deze bekers per ongeluk in de vuilnisbak belanden dan wanneer je bijvoorbeeld glas of porselein gebruikt. Kijk de vuilnisbakken goed na of er geen herbruikbare bekers in terechtgekomen zijn.
- Let op ‘verborgen’ kosten: cash ophalen bij de bank (bijvoorbeeld om voldoende wisselgeld te voorzien) kost geld. Ook bij een cashless-systeem hou je best in het oog of er transactiekosten in rekening worden gebracht.
- Geld inzamelen voor een goed doel? Gebruik het waarborgsysteem om donaties mogelijk te maken: in plaats van de waarborg terug te krijgen, kunnen mensen de waarborg doneren aan het goede doel.
- Controle bij het verlaten van het terrein zodat niemand het (catering)materiaal mee naar huis neemt, kan ook zeer nuttig zijn.
- ‘Nudging’ kan mensen stimuleren om bepaald gedrag te stellen. Gekende voorbeelden van nudging zijn bijvoorbeeld gekleurde lijnen of voetstappen op de grond om je te stimuleren een bepaalde route te nemen. Ook de vlieg in het urinoir is een gekend voorbeeld dat stimuleert om beter in het urinoir te mikken.
Nudging kan een ludieke manier zijn om mensen te stimuleren hun afval op bepaalde punten binnen te brengen. Voorzie bijvoorbeeld lijnen of gekleurde voetstappen richting de vuilnisbakken. Hang een basketbalnet vlak boven de vuilnisbak of voorzie een ‘blikvanger’. Hou er wel rekening mee dat materiaal beschadigd kan raken, tref indien nodig maatregelen. Let op: nudging is onvoldoende om aan voldoende hoog inzamelpercentage van herbruikbaar cateringmateriaal te komen! Combineer daardoor met andere systemen (of kies voor een waarborg).
Veel scholen werken rond de thema’s duurzaamheid en milieu met hun leerlingen. In Vlaanderen zijn al heel wat MOS- of eco-scholen, misschien hoort jouw school daar ook bij? Misschien is er al wel een werkgroep die je kunt betrekken bij de organisatie van jouw evenement? Bij MOS Vlaanderen is heel wat materiaal terug te vinden. In 2021 werd ingezet op het thema wegwerpplastic.
Bij OVAM zijn een aantal praktijkvoorbeelden terug te vinden. Je kunt er lezen hoe de wetgeving cateringmateriaal werd nageleefd op grote en minder grote evenementen. Bij sommige praktijkvoorbeelden kan je allerlei nuttige documenten, draaiboeken, … downloaden.
Organiseerde jouw ouderwerking een evenement met gebruik van herbruikbaar cateringmateriaal? Laat het aan VCOV weten en inspireer zo andere ouderwerkingen!