Zoeken
Het partnerschap tussen ouders en school heeft een positief effect op het leren en de ontwikkeling van kinderen. Een goede samenwerking tussen ouders en school is noodzakelijk maar de school kan dit niet alleen.
Sommige scholen schakelen vrijwilligers in die kinderen en hun gezin thuis ondersteunen, bv. bij het maken van het huiswerk. Het Brugfigurenproject van het Rode Kruis is hier een mooi voorbeeld van.
Andere scholen putten uit hun eigen middelen of krijgen hulp van bv. de stedelijke onderwijsdienst om een brugfiguur in te zetten op school. In dit geval gaat het om bezoldigde brugfiguren die als lid van het schoolteam de brug slaan tussen school en ouders. De VCOV pleit ervoor dat elke school de mogelijkheid moet krijgen om een brugfiguur (of ouderwerker) in te schakelen.
Brugfiguren kunnen niet alleen in het basisonderwijs, maar zeker ook in het secundair onderwijs ingezet worden. In het secundair onderwijs is de afstand tussen ouders en school doorgaans groter: er zijn meer leerlingen, de schoolpoortcontacten vallen weg en ze hebben een groter recruteringsgebied.
Brugfiguren vormen een schakel tussen ouders en school. De doelstellingen zijn onder 3 noemers te vatten:
1. De band tussen ouders en school versterken/herstellen.
- Bijzondere aandacht voor kansarme en/of moeilijk bereikbare ouders.
- Vertrouwensrelatie opbouwen met ouders waarvoor de drempel om naar school te komen hoog ligt.
- Wegwerken van drempels die een concrete hindernis vormen tussen ouders en school.
- Organiseren van contact- en laagdrempelige ontmoetingsmomenten tussen ouders en school.
2. Ouders ondersteunen bij het leren en ontwikkelen van hun kinderen.
- Ouders versterken in hun ouderrol met betrekking tot de school.
- Onzekerheid bij ouders wegnemen.
- Organiseren van infomomenten.
- Helpen bij het invullen van documenten gerelateerd aan de school.
- Doorverwijzen naar externe organisaties of hulpverlening, bv. bij vragen over gezondheid, vrije tijd, taal, huisvesting, financiële problemen, tewerkstelling…Dit zijn zaken die buiten de school liggen maar die het leren en welbevinden van de leerlingen op school beïnvloeden.
3. Versterken van de school in het beleid rond ouderbetrokkenheid en -participatie.
- De school ondersteunen bij de communicatie met (kansarme) ouders.
- (Kans)armoede zichtbaar en bespreekbaar maken op school.
- Alertheid verhogen zodat er in de besluitvorming op school rekening gehouden wordt met kansarme en kwetsbare gezinnen.
- Stimuleren van medewerking en inspraak van ouders in de school.
- Samenwerken met partners, bv. CLB, buurtwerk, OCMW, opvoedingswinkel, welzijn, jeugdwerk, politie...
2.1 Tandembrugfiguren van vzw Vrienden van het Huizeke Brussel
De vereniging waar armen het woord nemen, Vrienden van het Huizeke Brussel, startte enkele jaren geleden met een brugfigurenproject in enkele Brusselse scholen. De vereniging begeleidt brugfiguren en biedt ondersteuning en intervisie bij moeilijke problemen.
Per school is er een tandem van twee brugfiguren die bijna dagelijks aan de schoolpoort staan. Ze noemen hen dan ook ‘schoolpoortwerkers’. De tandem bestaat uit:
1. een ervaringsdeskundige in de armoede die de problemen die samenhangen met kansarmoede heel goed kent. De medewerking van een ervaringsdeskundige verlaagt de aanspreekdrempel voor ouders.
2. een maatschappelijk werker die de weg weet naar de welzijnsorganisaties die de ouders kunnen verder helpen.
De twee brugfiguren werken complementair. Ze zoeken samen naar oplossingen, elk vanuit hun invalshoek.
Meer info: zie VCOV praktijkvoorbeeld ‘Een tandem van brugfiguren in een Brusselse basisschool’.
2.2 Brugfiguren stad Gent
Het Onderwijscentrum van de stad Gent kent op basis van welbepaalde criteria brugfiguren toe aan Gentse scholen. Het aantal brugfiguren is er de laatste jaren toegenomen, maar toch zijn er niet genoeg om op elke school effectief aanwezig te zijn.
De brugfiguren in Gent gaan uit van een partnerschapsmodel school – kind – ouder. Dit model gaat uit van een gedeelde verantwoordelijkheid. Voor het uitwerken van acties hanteren ze 7 uitgangspunten:
- preventief werken
- complementair aan het schoolteam
- outreachend (brugfiguur stapt zelf naar kwetsbare ouders)
- drempelverlagend werken
- verbindend werken
- contextueel werken
- herstelgericht werken
De 8 B’s waaraan de acties getoetst worden zijn:
- bereikbaar: lage drempel bij onthaal, duidelijke aanspreekpunten
- beschikbaar: voldoende contactmogelijkheden, voldoende communicatiekanalen
- betaalbaar: duidelijkheid omtrent schoolkosten, hulp en discretie bij betaalmoeilijkheden
- bruikbaar: aanbod ook voor kansarme ouders
- begrijpbaar: helder taalgebruik, schoolbeleid met betrekking tot anderstalige ouders, toelichting bij moeilijke documenten
- betrouwbaarheid: bezorgdheid van de school voor leerlingen en ouders, respectvolle houding
- bekend: overzichtelijk aanbod, duidelijkheid omtrent contactpersonen
- begripvol: rekening houden met mogelijke drempels, communicatief sterk schoolteam
Ook in het secundair onderwijs worden brugfiguren ingezet. De scholen, het onderwijscentrum Gent en de brugfiguur ondertekenen een engagementsverklaring. De afspraken over de positie, rol en taken van de brugfiguur worden hierin beschreven. Daarna wordt met elke school een actieplan opgesteld met concrete doelstellingen en acties gericht op ouders en school.
De brugfiguren organiseren laagdrempelige activiteiten voor ouders en leerlingen. Er moeten niet perse meer activiteiten zijn, maar het bestaande aanbod wordt bekeken en aangepast zodat kansarme ouders ook kunnen deelnemen.
De plaats van de brugfiguur in het schoolteam is duidelijk omschreven:
- de brugfiguur is de enige die alleen rond ouderbetrokkenheid werkt, is geen onderwijzend personeelslid
- ondersteunend voor heel het schoolteam
- de brugfiguur moet een mandaat krijgen van de school: zijn/haar rol en taken moeten duidelijk afgebakend worden.
- de brugfiguur wordt betrokken bij de overlegorganen op school: cel leerlingenbegeleiding, GOK-team, spijbelcel, personeelsvergadering…
- de brugfiguur stimuleert de school om waardering te hebben voor diversiteit in ouderbetrokkenheid, zowel de betrokkenheid die zichtbaar is op school als de betrokkenheid thuis.
Meer info: Onderwijscentrum Gent > Brugfiguren
Het is belangrijk dat er een samenwerking is tussen de brugfiguur en de ouderwerking. De brugfiguur kan ervoor zorgen dat de drempel voor kansarme en anderstalige ouders om naar de vergaderingen en activiteiten van de ouderwerking te komen verlaagt.
De brugfiguur kan ouders ook stimuleren en ondersteunen om deel te nemen aan de inspraakorganen op school: de ouderraad en de schoolraad.
3.1 Voorbeeld: Busbar
In de lagere school Sint-Lukas in Schaarbeek is er een actieve ouderwerking waar ouders kunnen meewerken in zes werkgroepen. Om de werkgroepen bekend te maken en zo meer ouders aan te trekken organiseerde de ouderwerking een busbar. De tijd dat ouders wachten op de bus die hun kind meeneemt op uitstap, wordt hierdoor efficiënt aangewend.
Er werd vooral aandacht geschonken aan ouders die moeilijk bereikt worden. Daarvoor maakte de ouderwerking een folder in vier talen die de ouderwerking en de werkgroepen kort voorstelde. Terwijl ouders stonden te wachten op de bus, spraken ze hen actief aan, gaven ze uitleg en vroegen ze of ze ook interesse hadden om zich te engageren in één van de werkgroepen.
De brugfiguren ("schoolpoortwerksters") werden ingeschakeld om op voorhand tijdens de chitchat (koffiemoment) al wat info te geven hierover. Op de busbar zelf waren ze aanwezig om ouders aan te spreken.
Meer info: VCOV praktijkvoorbeeld 'Busbar: een manier om alle ouders te bereiken'
3.2 Voorbeeld: Mama's in de schoolraad
Op HTI Sint-Antonius Gent groeide het koffiemoment uit tot een heus kookproject. Dit zorgde ervoor dat ouders ook op een andere manier hun plaats vonden op school. Drie mama’s van de kookworkshop zitten nu in de schoolraad, het formele inspraakorgaan op school.
Doordat de ouders zich gewaardeerd voelen op school, durven ze in de schoolraad hun zegje doen en de belangen van alle ouders naar voor te brengen. De brugfiguur ondersteunt de ouders die in de schoolraad zitten. Ze belt de mama’s op voor de vergadering en zegt hen welke punten op de agenda staan.
Meer info: VCOV praktijkvoorbeeld 'Mama's koken'
Coaching van brugfiguren: brugfiguren worden met allerlei problemen van ouders en leerlingen geconfronteerd. Hoewel ze deel uitmaken van het schoolteam, hebben ze toch soms een eerder eenzame positie binnen de school. Aandacht voor de ondersteuning van de brugfiguren en feedback bij probleemsituaties is zeker aangewezen.
- Het is niet de bedoeling dat de brugfiguur:
- partij kiest (noch voor de school, noch voor de ouders). De brugfiguur kan er wel voor zorgen dat ouders en leraren constructief met elkaar praten. Hij/zij neemt een bemiddelende rol op.
- gebruikt wordt als overbrenger van slecht nieuws. Duidelijke afspraken tussen brugfiguur en leraren over wie wanneer de ouders aanspreekt zijn noodzakelijk. Hieronder vallen ook afspraken over in welke gevallen de brugfiguur ingeschakeld wordt.
- Vooral in het secundair onderwijs heeft de brugfiguur ook een mandaat nodig van de leerling. Om het vertrouwen van de ouders te winnen is het nodig dat de brugfiguur ook een band met de jongere opbouwt.
- Brugfiguren zijn geen klasouders. Klasouders versterken de communicatie tussen de ouders van een klas, de school en de ouderwerking. Klasouders lossen geen problemen van ouders op.
- Map Oefenkans Nederlands: methodieken om oefenkansen Nederlands op school te realiseren en te werken aan ouderbetrokkenheid
- Brugfiguren van het onderwijscentrum Gent
- Publicatie 'Wij slaan de brug - 20 jaar brugfiguren in Gent'
- Publicatie 'Wij slaan de brug - ook in het secundair'
- Inspiratieboek: Brugfiguren in een landelijke omgeving (OCMW Wingene, scholengemeenschap Driespan en Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen)
- Hoe je als brugfiguur meer ouders in het secundair krijgt (Klasse)
- Werken met brugfiguren. Kruispunt migratie-integratie stelt handige info ter beschikking
- VCOV brochure ‘Hoe nemen we alle ouders mee?’ (Mogelijke drempels voor kansarme ouders om betrokken te zijn bij de school op p. 4-5)
VCOV, september 2021