Zoeken
Een nieuw Leersteundecreet zal vanaf september 2023 het M-decreet voor leerlingen met leerlingen met speciale onderwijsbehoeften vervangen. Het M-decreet werd op 1 september 2015 ingevoerd om voor meer inclusie te zorgen in het onderwijs. Het principe van deze doelstelling kan niet in twijfel getrokken worden. In de praktijk bleek echter dat leerkrachten en scholen zelden voldoende middelen, mensen en tijd hadden om de nodige extra ondersteuning te voorzien voor leerlingen met extra zorgnoden.
De zorg voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (SOB) in Vlaanderen kende dus al een woelig parcours. De zoektocht naar een passende aanpak toont aan dat de zorg voor leerlingen met SOB voor onze samenleving urgent is. Als ouderkoepel vinden we dat uiteraard positief. We stellen echter ook vast dat er heel wat vragen en bezorgdheden leven bij ouders.
Veel ouders van een kind met behoefte aan extra zorg nemen vandaag de regie van deze zorg op: ze regelen de afstemming tussen de verschillende vormen van ondersteuning. Om verschillende redenen is dit niet voor alle ouders mogelijk en wenselijk. In het nieuwe Leersteundecreet neemt de school voor gewoon onderwijs de regie voor het totale leerproces op. Hoewel het uitgangspunt gedeelde verantwoordelijkheid is, is het toch evident dat de coördinatie aan professionals toevertrouwd moet worden.
Scholen zetten in op partnerschap met alle ouders vanaf de inschrijving en in elke fase van het zorgcontinuüm. Is de inzet van een leerondersteuner nodig, dan betrekt die de ouders bij de concretisering van de ondersteuning. Zo worden ouders erkend als volwaardige partners. Zij kunnen immers aangeven wat in een thuissituatie werkt voor hun kind en inschatten wat op school slaagkansen heeft. Bovendien is het belangrijk dat de afspraken gedragen worden door de ouders zodat ieder aan hetzelfde zeel trekt. We zijn waakzaam dat het partnerschap met ouders niet vervalt in een passief partnerschap, maar dat ouders (en leerlingen) samen kunnen nadenken en beslissingen nemen met de school en de leerondersteuner.
Het huidige ondersteuningsmodel wordt omgevormd tot een eenvoudiger model, waarbij alle leersteun vanuit één spoor komt. De huidige ondersteuningsnetwerken zullen evolueren naar leersteuncentra, die leersteun voor alle types aanleveren. Leersteuncentra bundelen expertise en zijn een centraal aanspreekpunt voor alle betrokken partijen. Ook leerlingen en ouders kunnen er terecht voor algemene info over leersteun.
Het betrekken van ouders begint met hen correct te informeren. Het is een voorwaarde om te kunnen communiceren met ouders en hen te betrekken in het hele proces. Deze reorganisatie van ondersteuningscentra naar leersteuncentra zou een eenvoudigere, duidelijkere en efficiëntere manier moeten zijn om te zorgen dat de leersteun maximaal op de juiste plek terechtkomt. Het spreekt voor zich dat nabijheid en persoonlijk contact met de leerondersteuner noodzakelijk is, zowel voor de leerling als voor de ouders. Leerlingen, leerkrachten en schoolteams moeten de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben gedurende de tijd die nodig is.
Hoewel ouders naar voor geschoven worden als gelijkwaardige partners, ligt de beslissing om een leerling te weigeren in het gewoon onderwijs bij de klassenraad. Op basis van disproportionaliteit kan de klassenraad beslissen om een leerling niet toe te laten. Beroep aantekenen is niet voorzien in het nieuwe model. Een niet-betrokken CLB kan wel bemiddelen. Voor ouders is deze procedure ontoereikend: ze biedt geen rechtsgrond om bezwaar aan te tekenen tegen een genomen beslissing en staats haaks op het uitgangspunt dat ouders gelijkwaardige partners zijn. De bepalingen rond het verplicht begeleidingstraject voor scholen die te veel leerlingen weigeren, biedt voor ouders onvoldoende garantie op een eerlijke kans voor hun kind.
De klassenraad krijgt eenzelfde autonomie wat betreft het toekennen van studiebewijzen aan leerlingen met een individueel aangepast curriculum. Ouders moeten vooraf en gaandeweg goed ingelicht worden over de voorwaarden om een studiebewijs te behalen zodat de verwachtingen van ouders en de mogelijkheden van de school in lijn liggen met elkaar.
Het is noodzakelijk dat klassenraden in hun oriënteringsadvies het langetermijnperspectief van de leerling meenemen en hierover helder communiceren naar de ouders en leerling in kwestie. Ouders hebben nood aan houvast en willen niet het gevoel hebben dat het zorgtraject van hun kind in het gewoon onderwijs elk jaar kan stoppen of veranderen.
Volgens de conceptnota bepaalt de Vlaamse regering de modaliteiten voor een verdere versterking van de brede basiszorg en verhoogde zorg in de scholen. Het is voor ouders noodzakelijk dat het versterken van de brede basiszorg en verhoogde zorg niet op zich laat wachten en dat hiervoor de nodige middelen en mensen worden voorzien.
De ambitie van het nieuwe leersteunmodel is hoog: op een budgetneutrale manier de voorgestelde maatregelen realiseren. Of het ook de ambitie is naar een geïntegreerd onderwijssysteem voor gewoon en buitengewoon onderwijs te evolueren is niet duidelijk. De aandacht voor flexibele overgangen tussen gewoon en buitengewoon onderwijs stelt niet gerust: zoals vandaag de dag georganiseerd, houdt dit repercussies in voor leerlingen (nl. geen recht op ondersteuning in gewoon onderwijs) en voor ouders (instaan voor het vervoer tussen gewoon en buitengewoon onderwijs).
De VCOV kijkt uit naar de definitieve invoering van de maatregelen van het decreet Leersteun. We verwachten in het bijzonder aandacht voor de plaats van ouders en willen onze rol als belangenbehartiger van alle ouders graag opnemen om mee vorm te geven aan dit nieuwe model van zorg voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
VCOV, september 2022