Zoeken
"De rol van schoolhoofd is cruciaal. Een directeur heeft een positieve impact op de resultaten en het welbevinden van leerlingen. Het is de directeur die voor een prikkelende werkomgeving zorgt en maakt dat leerkrachten zich veilig, gewaardeerd en gestimuleerd voelen. Zonder directeur is een school doelloos." (Geert Devos (UGent) in De Standaard, 20/8/2022)
Wanneer een school op zoek gaat naar een nieuwe directeur, hebben ouders een stem over het profiel van de directeur: wat verwachten ouders van een directeur? Wat moet hij of zij kunnen, weten, zijn? De bevoegdheid van ouders gaat enkel over het profiel, niet over de aanwervingsprocedure, de sollicitatie of aanstelling.
Het schoolbestuur
Het schoolbestuur is de werkgever van het schoolteam. Het is dan ook verantwoordelijk voor het rekruterings- en selectieproces van een nieuwe directeur. Het schoolbestuur stelt het profiel op. In het profiel kan bv. opgenomen worden:
- De achtergrond: is ervaring in het onderwijs noodzakelijk? ...
- De competenties: leiding geven, communiceren en organiseren, kennis van boekhouding, personeelsregelgeving...
- Persoonlijke kwaliteiten: daadkrachtig en veerkrachtig, aanspreekbaar, ...
- ...
Op basis van het profiel schrijft het schoolbestuur de vacature met de taken en verantwoordelijkheden die bij de job horen.
De schoolraad
In het participatiedecreet zijn de bevoegdheden opgenomen van de schoolraad. Artikel 21 bepaalt dat het schoolbestuur met de schoolraad moet overleggen over het profiel van de directeur: "Het schoolbestuur of zijn gemandateerde legt ieder ontwerp van beslissing voor overleg aan de schoolraad voor als dat betrekking heeft op:
1° de bepaling van het profiel van de directeur".
Het is niet de bevoegdheid van de schoolraad om dit profiel op te stellen, maar wel om er overleg over te plegen met het schoolbestuur. Het schoolbestuur moet het initiatief hiervoor nemen.
Bij het rekruterings- en selectieproces komt veel meer kijken dan enkel het opstellen van het profiel. In functie van de uitoefening van de bevoegdheden, heeft de schoolraad een algemeen informatierecht. Op welke informatie de schoolraad recht heeft, is echter niet eenduidig vast te stellen. Persoonlijke informatie is sowieso uitgesloten: de schoolraad kan bijv. toelichting vragen over de procedure om zich kandidaat te stellen, maar niet over de kandidaten zelf.
In het participatiedecreet is enkel overleg over het profiel van de directeur van een lokale school voorzien. De schoolraad is niet bevoegd om te overleggen over het profiel van een coördinerend directeur (CODI) van een scholengemeenschap of algemeen directeur van een schoolbestuur.
Het participatiedecreet stelt dat de ouderraad bevoegd is om advies te geven over het profiel van de directeur: "De pedagogische raad, de leerlingenraad en de ouderraad in het onderwijs gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap kunnen op verzoek van de schoolraad maar ook op eigen initiatief, een schriftelijk advies uitbrengen over alle aangelegenheden, vermeld in artikel 21." (Art.48)
Hiermee legt het decreet de verschillende stappen in het proces van participatie vast: de ouders in de ouderraad bereiden een advies voor dat door hun vertegenwoordigers meegenomen wordt naar de schoolraad. Daar gebeurt het overleg met het schoolbestuur.
Wanneer het overleg in de schoolraad gaat over een beslissing die de schoolorganisatie en de eigenheid van de school fundamenteel veranderen, is deze stap zelfs verplicht. De leden van de schoolraad moeten dan eerst de geleding die ze vertegenwoordigen informeren en raadplegen.
De ouderraad heeft recht op informatie via haar vertegenwoordigers in de schoolraad. Dit betekent dat als de ouderraad meer informatie wil om een degelijk advies te kunnen geven, de ouderraad dit via de leden van de schoolraad aan het schoolbestuur vraagt.
De omzendbrief over participatie verduidelijkt wanneer het algemeen informatierecht niet geldt, namelijk ten aanzien van:
- vragen die kennelijk onredelijk zijn,
- aanvragen met betrekking tot documenten die niet af of onvolledig zijn,
- gegevens die via een decreet of wet onder de geheimhoudingsverplichting vallen,
- informatie van persoonlijke aard, tenzij de betrokkene ermee akkoord gaat,
- documenten met betrekking tot een strafsanctie, een administratieve sanctie of een tuchtmaatregel,
- documenten die gegevens bevatten die door derden werden verstrekt, op voorwaarde dat ze vertrouwelijk blijven.
Bij vragen over het rekruterings- en selectieproces van een nieuwe directeur, moet de ouderraad bovenstaande punten in acht nemen.
Het profiel van de directeur mag niet verward worden met de functiebeschrijving. Het profiel wordt opgesteld vooraleer er een nieuwe directeur is aangesteld. De functiebeschrijving wordt samen met de nieuwe directeur opgesteld. De taken en verantwoordelijkheden die in de vacature opgesomd werden vormen de basis voor de functiebeschrijving. Ouders hebben geen bevoegdheid over de functiebeschrijving.
Een ouderraad van een basisschool in Oost-Vlaanderen werd advies gevraagd over het profiel van de directeur. Ze vertrokken niet van een profiel dat het schoolbestuur voorlegde, maar van een ‘kopvoeter’ met als titel ‘de directeur van onze school’.
De leden van de ouderraad stelden vast dat de directeur kaal was, geen buik, oren of neus had, maar wel een brede glimlach… Ze kregen de opdracht om op post-its te noteren wat zij belangrijk vinden voor een directeur. Allerlei vaardigheden, eigenschappen, attitudes en kwaliteiten werden rondom de kopvoeter gekleefd. Over pedagogische en administratieve taken hoefden de ouders zich niet te bekommeren.
Nadien werden de post-its overlopen. Op basis van de top 3 werd het advies van de ouderraad over het profiel van de directeur geformuleerd.
Klasse
Klasse ging op zoek naar de strafste directeur. Het onderwijsblad maakte een top 10 van de meest genoemde eigenschappen uit de nominatiedossiers.
Een goede directeur:
- Is geen baas maar een leider.
- Laat leraren groeien en ieders talent tot zijn recht komen.
- Zorgt dat leraren graag komen werken.
- Kent alle leerlingen bij naam.
- Staat vaak aan de schoolpoort en praat met ouders.
- Heeft de deur van zijn/haar bureau open staan.
- Heeft humor.
- Krijgt de neuzen in dezelfde richting.
- Heeft een groot inlevingsvermogen.
- Is een harde werker met een groot hart voor de school.
Onderwijskiezer
Op onderwijskiezer.be vind je een beschrijving van honderden beroepen van A tot Z.
Wat is en wat doet een leidinggevende van een onderwijsinstelling volgens deze beschrijving?
- Je staat in voor de algemene leiding van een school.
Volgende aspecten zijn belangrijk:
- het verstrekken van onderwijs
- de realisatie van het pedagogische project,
- de eindtermen en ontwikkelingsdoelen
- de coördinatie van de pedagogische ploeg
- het opzetten van acties voor de schoolintegratie
- de uitbouw van relaties buiten de school met onder andere de partners van de school
- contacten met ouders. - Je verzorgt eveneens de public relations.
- Je houdt de onderrichtingen, de bijscholingsinitiatieven en de vakpublicaties bij ter ondersteuning van het onderwijzend personeel.
- Je bent verantwoordelijk voor het materiële, het administratieve en het financiële beheer van de school.
- Houdt het profiel van de directeur voldoende rekening met de eigenheid van de school? Voor een kleine dorpsschool zal de toegankelijkheid en aanspreekbaarheid van de directeur bijv. belangrijker zijn dan wanneer het gaat om een heel grote school. In deze laatste zal meer aandacht gaan naar de directeur als organisator: managen, plannen, delegeren, de beschikbare krachten optimaal inzetten, … Toegankelijkheid voor ouders en leerlingen blijft natuurlijk belangrijk.
- Krijgen communicatie en samenwerking met ouders voldoende aandacht in het profiel? Van de nieuwe directeur moet verwacht worden dat hij ouderparticipatie en -betrokkenheid hoog in het vaandel draagt. De school- en ouderraad zullen hem/haar daarin ondersteunen.
- Is het profiel realistisch? In een profiel komen alle gewenste eigenschappen, vaardigheden, … samen. Hoge verwachtingen vooropstellen mag, maar men moet er wel over waken dat men niet op zoek gaat naar een zgn. witte raaf. Weet dat schooldirecteur vandaag een knelpuntberoep is.
- Is er in het profiel een goed evenwicht tussen professionele deskundigheid en het sociale aspect van de functie?
- Is er aandacht voor zelfzorg, grenzen, evenwicht werk - privé, ...?
- Welke plaats krijgen de ouders en de leerlingen in het profiel? Efficiëntie, managen, professionaliseren, … zijn belangrijke termen maar de relatie met ouders en leerlingen mag er niet door ondergesneeuwd raken.
- Besteedt het profiel zowel aandacht aan kennis als aan persoonlijke kwaliteiten? Het eerste is belangrijk maar evident vanuit het standpunt van de ouders. Vooral over de gewenste kwaliteiten en eigenschappen kunnen ouders hun stem laten horen.
- Wat maakt het profiel van de directeur voor deze school uniek? Wat vindt je in dit profiel dat niet in andere profielen staat? Elke school zoekt bijv. een enthousiaste directeur maar wat wordt daar concreet mee bedoeld?