De vaststelling van het nascholingsbeleid

Voor het schoolteam is professionalisering erg belangrijk. Via nascholing kunnen leraren hun kennis en vaardigheden verder ontwikkelen, inspelen op onderwijsvernieuwingen en maatschappelijke uitdagingen.

1. Het participatiedecreet
Het schoolbestuur of zijn gemandateerde legt ieder ontwerp van beslissing voor overleg aan de schoolraad voor als dat betrekking heeft op de vaststelling van het nascholingsbeleid. (Participatiedecreet: onderafdeling 3: overleg, Art. 21)
De school kiest zelf hoe ze haar professionaliseringsbeleid vorm geeft. Ze werkt dit jaarlijks uit in een nascholingsplan en krijgt van de overheid financiële middelen om dat plan uit te voeren. Aangezien de vaststelling van het nascholingsbeleid een overlegthema is van de schoolraad, kunnen ouders via de schoolraad hun mening, ideeën of tips geven.   

2. Het kwaliteitsdecreet
Het kwaliteitsdecreet van 8 mei 2009 stelt dat elke school jaarlijks een professionaliserings– of nascholingsplan moet opstellen. In dat plan staan alle vormingsinspanningen om de kennis, vaardigheden en attitudes van de personeelsleden van de school (verder) te ontwikkelen, te verbreden of te verdiepen én begeleidingsinitiatieven die gericht zijn op organisatieontwikkeling.
Dankzij de bepalingen van het participatiedecreet heeft de schoolraad overlegbevoegdheid over het nascholingsbeleid. Het nascholingsplan moet goedgekeurd worden door het lokaal comité (LOC). Dit is het lokale overleg- of onderhandelingsorgaan dat bevoegd is voor arbeidsvoorwaarden en personeelsaangelegenheden. Als er geen lokaal comité is, moet de algemene personeelsvergadering het nascholingsplan goedkeuren. In het nascholingsplan worden de thema’s waarin leraren zich bijscholen vermeld. Over het algemeen kan het nascholingsplan resulteren in een prioriteitenplan op korte en lange termijn.

3. Regelgeving pedagogische studiedagen
Voor de professionalisering van de leraren kan de school tijdens het schooljaar pedagogische studiedagen organiseren. Ze schorst dan de lesactiviteit voor alle leerlingen of voor een leerlingengroep. Het aantal pedagogische studiedagen ligt wettelijk vast:

• Een basisschool mag de lessen 1,5 dag per schooljaar schorsen. De school kan ervoor kiezen om die 1,5 in 3 halve dagen verspreid over het schooljaar op te splitsen.
• Secundaire scholen hebben recht op 1 dag per schooljaar.
• De school is niet verplicht om opvang te voorzien voor de leerlingen.
  
  

De Vlaamse Gemeenschap stelt elk jaar nascholingsmiddelen ter beschikking van de scholen om het nascholingsplan uit te voeren. Dit budget moeten zij uitsluitend hieraan besteden. De middelen kunnen besteed worden aan de vorming van alle leraren tijdens een pedagogische studiedag. Maar daarnaast kunnen ook individuele leraren zich verder bijscholen binnen hun vakdomein, wanneer bv. de leerplannen gewijzigd zijn. Vakoverschrijdende bijscholingen zoals rond ICT zijn eveneens mogelijk.

Het bedrag dat de scholen jaarlijks ontvangen, is gebaseerd op het aantal voltijdse betrekkingen (tewerkstellingen op de school). De toegewezen middelen worden in twee schijven aan de inrichtende macht uitbetaald.

Met het nascholingsbudget kan elke school/instelling volgens eigen behoefte nascholingen op maat ‘inkopen’ bij een nascholingsorganisatie van eigen keuze, dit is het zogenaamde principe van ‘vraaggestuurde’ nascholing. De overheid subsidieert ook ‘aanbodgestuurde’ nascholing: de pedagogische begeleidingsdiensten ontvangen jaarlijks middelen om nascholings- en begeleidingsactiviteiten te organiseren bv. voor de implementatie van onderwijshervormingen. Ook nascholing op initiatief van de Vlaamse Regering is ‘aanbodgestuurde’ nascholing.

Zowel de directie als alle personeelsleden van de school kunnen in principe beroep doen op het nascholingsgeld. In het nascholingsplan worden echter de prioriteiten vastgelegd. Er moet wel kunnen aangetoond worden dat de nascholing nuttig is voor de taken van het personeelslid. Vrijwilligers kunnen geen beroep doen op het nascholingsgeld.

•    Communiceer tijdig
Een pedagogische studiedag betekent dat de leerlingen vrijaf hebben en ouders veelal in opvang moeten voorzien. Wanneer een basisschool de voorziene 1,5 dagen per schooljaar opsplitst in 3 halve dagen, betekent dit voor ouders 3 woensdagen verlof nemen. Deel de data van de pedagogische studiedagen tijdig mee en hou ook rekening met de buitenschoolse opvang.

•    Vooraf bespreken met de ouderraad
De oudervertegenwoordigers in de schoolraad kunnen zich, net als de andere geledingen, informeren over de inhoud van het voorliggende plan en na voorbereiding in de ouderraad suggesties overbrengen op basis van gedetecteerde noden en behoeften. Indien de ouders bijvoorbeeld ervaren dat er meerdere kinderen gepest worden en merken dat de leerkrachten eveneens behoefte hebben om zich hierin bij te scholen, kunnen zij dit thema aanreiken. Op korte termijn kan er beslist worden om een pestactieplan op te stellen om het probleem aan te pakken. Op lange termijn kan men gezamenlijk beslissen om zich verder te verdiepen in sociale vaardigheden. Zo kan men verder preventief werken aan een school waar alle kinderen zich goed voelen.

•    Samen school maken
Een voorbeeld maakt 'samen school maken' duidelijk. Een basisschool wil haar huiswerkbeleid vernieuwen. Het schoolbestuur wil dit in overleg met het schoolteam en de leerlingen realiseren en legt haar plan van aanpak voor aan de schoolraad: 
-    De leerlingen worden bevraagd over de haalbaarheid, de hoeveelheid en mogelijke differentiatie van/bij het huiswerk.
-    De leraren volgen nascholing over huiswerk(beleid) bij een externe organisatie.  
-    De ouders uit de school– en ouderraad stellen voor om samen met schoolteam alle ouders te bevragen over het huiswerkbeleid van de school en de huiswerkbegeleiding thuis.
-    Het schoolteam bespreekt de resultaten van de bevragingen bij ouders en leerlingen tijdens een pedagogische studiedag en neemt deze mee bij de uitwerking van het ‘nieuwe’ huiswerkbeleid. 
Zo komt men tot een participatief, gedragen huiswerkbeleid!

•    Nascholing over ouderbetrokkenheid?
Wil je school werk maken van ouderbetrokkenheid en participatie op school? Ben je op zoek naar een geschikte partner om het schoolteam en de ouderraad hierin te vormen en te ondersteunen, dan kan je bij de VCOV terecht. De VCOV biedt zowel voor schoolteams als voor ouderwerkingen nascholingen op maat over ouderparticipatie en betrokkenheid op school. 

• Decreet betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad
  
• Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs
  
• Regelgeving pedagogische studiedagen
  
• Informatie over professionalisering, nascholing en begeleiding
  
• Aanbod VCOV-vormingen voor ouderwerking en schoolteam

VCOV, december 2022