Zoeken
De Doorgaande Lijn staat voor een doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen tussen 0 tot 6 jaar. Het huidige ‘split system’ maakt dat kinderopvang en onderwijs vandaag meestal gescheiden zijn van elkaar. Ze hebben elk hun eigen regelgeving, personeelsprofielen, openingstijden, tarieven en doelstellingen. Deze verschillen en de overgangsmomenten zijn niet bevorderlijk voor het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen. Ouders ervaren vaak tekortkomingen in de huidige structuur.
Wanneer opvang zich vooral focust op de zorg voor jonge kinderen en wanneer kleuteronderwijs zich te eenzijdig focust op leer- en ontwikkelingskansen, is er niet altijd voldoende ruimte voor de nodige zorg voor kleuters. Een Doorgaande Lijn probeert hieraan tegemoet te komen. Het is een praktijk die zorgen, spelen, leren en opvoeden meer integreert. Kinderen bewegen zich dagelijks tussen thuis, kinderopvang, school, buurt en buitenschoolse activiteit. Kinderen, hun ouders en omgeving hebben baat bij zoveel mogelijk continuïteit.
Ook aspecten zoals ouderbetrokkenheid en toegankelijkheid worden binnen de opvang en kleuteronderwijs niet altijd en overal op eenzelfde manier ingevuld. Dit heeft gevolgen voor gelijke kansen op deelname en participatie van gezinnen.
Voor ouders is het belangrijk dat er werk wordt gemaakt van een inclusief ouder- en toegankelijkheidsbeleid in samenwerking met andere organisaties in de buurt. Dat is precies de opzet van een Doorgaande Lijn: mogelijkheden creëren om het recht op opvang, onderwijs en warme overgangen voor alle kinderen te garanderen, met extra aandacht voor kinderen in maatschappelijk kwetsbare situaties en kinderen met een specifieke zorgbehoefte.
Hier en daar ontstaan er al initiatieven die volgens de principes van de Doorgaande Lijn werken. Om na te gaan hoe dit in praktijk kan gebeuren gaven het Agentschap Opgroeien, het Departement Onderwijs, het Agentschap Onderwijsdiensten (AGODI) en de ministers van Onderwijs en Welzijn aan 12 pioniers de kans om de Doorgaande Lijn vorm te geven, begeleid door een projectteam dat bestaat uit medewerkers van VBJK en CEGO. De pilootprojecten liepen vanaf 1 januari 2022 tot juni 2025.
We beschrijven hieronder hoe drie pilootprojecten binnen de Doorgaande Lijn vormgeven aan ‘Continuïteit met thuis & buurt en toegankelijkheid’ met focus op ouderbetrokkenheid.
De peuters van kinderopvang De Kollebloem en hun ouders krijgen de kans om te wennen aan de nieuwe omgeving in de basisschool Sint-Lutgardis. Er wordt vóór elk instapmoment een volledige wenweek georganiseerd, waarin zowel leerkrachten als kinderbegeleiders samen met de instappers bij elkaar op bezoek gaan om de nieuwe peuters beter te leren kennen. Op het moment dat de leerkracht tijdens de wenweek een bezoek brengt aan de peuters in de Kollebloem, kunnen de peuters al kennismaken met hun klassymbool. Daarnaast worden er meespeelmomenten voor ouders georganiseerd tijdens de wenweek waarbij de ouders samen met hun kind in de onthaalklas komen wennen.
Voorafgaand aan deze wenweek nemen de instappers, onder begeleiding van een begeleidster van de Kollebloem, deel aan de turnles op vrijdagochtend, waardoor de peuters kennis kunnen maken met de turnmeester en turnzaal. Ook de begeleiders van de IBO komen systematisch met de nieuwe peuters kennismaken tijdens het instapmoment, zodat ook zij zich een beeld kunnen vormen van de nieuwe kinderen die ze na schooltijd mogen verwachten in de opvang.
Door te werken met zowel ‘losse’ wenmomenten’ als ‘wenweken’ met de peuters en hun ouders van de Kollebloem, merken de leerkrachten dat het zowel voor kinderen als hun ouders gemakkelijker is om de stap naar school te zetten. Peuters en hun ouders kennen de leerkrachten en schoolomgeving reeds van tevoren en zijn beter voorbereid op wat komt. Dit geeft een boost aan het vertrouwen van ouders en het sociaal-emotioneel welzijn van de kinderen op school.
vzw Sint Goedele: Vrije Basisschool Sint-Lutgardis Etterbeek, kinderopvang De Kollebloem Etterbeek, Buitenschoolse opvang De Puzzel, Etterbeek
Hasselt gebruikt de metafoor van verschillende eilanden (sectoren) die verbonden worden via het bouwen van bruggen. De focus ligt vooral op warme transities tussen opvang (De Hummeltjes) en onderwijs (De Tuimelaar). Een toegankelijke brugpersoon helpt zowel personeel, als kinderen en ouders om bruggen te bewandelen tussen de verschillende eilanden, zodat overgangen veel warmer en vlotter kunnen verlopen.
Deze brugpersoon wint snel vertrouwen en heeft een positieve en open houding. Hierdoor zijn er meer overlegmomenten tussen de eilanden mogelijk om de werkingen meer op elkaar af te stemmen en noden van kinderen meer bespreekbaar te maken. Uit de impactmeting blijkt dat er een effectieve verbetering is met betrekking tot een vlottere en warmere overgang tussen twee eilanden.
De brugpersoon neemt letterlijk en figuurlijk de kinderen vanuit de verschillende eilanden mee over de bruggen. Hierdoor wordt er sterk ingezet op het verhogen van welbevinden en betrokkenheid door een vast herkenbare en vertrouwde persoon aan te stellen. Dit is een meerwaarde voor alle betrokken partijen. De leerkracht ervaart dat er meer rust is bij de kinderen, minder tranen, minder lange wentijden. Op die manier komt de leerkracht meer tot spel, zorg en leren.
De ouders vertellen zowel aan de brugpersoon als aan de leerkrachten dat ze merken dat hun kind de overstap vlot maakt. Hun kind vraagt spontaan naar de brugpersoon en ontwikkelt een vertrouwensband. Ouders benoemen dat er ook meer communicatie en afstemming mogelijk is en dat het fijn is om een aanspreekpunt te hebben met info over zowel opvang als school. Voor het welbevinden van de kinderen is het belangrijk dat ze de brugpersoon ook in vakantieperiodes zien op het eiland ‘BKO’.
Vrije Basisschool De Tuimelaar Hasselt, kinderopvang De Hummeltjes Hasselt, buitenschoolse opvang De Bijenkorf Hasselt
In Leuven wordt het project Doorgaande Lijn getrokken door een brugfiguur. Die fungeert als vertrouwenspersoon en werkt krachtgericht met ouders vanuit informele ontmoetingsmomenten. De Sint-Jansschool, kinderopvang De Slabbertjes, kinderwerking Fabota en buurtwerk ’t Lampeke zijn betrokken.
Ouderparticipatie is één van de hoofdopdrachten. Maandelijks komt de oudergroep bij elkaar met gemiddeld een 30-tal ouders. De samenkomsten zijn een gevarieerde mix van uitwisseling, ontmoeting, vorming, samen zoeken en discussiëren en informatie uitwisselen. Tijdens de oudergroep is er kinderopvang, zodat iedereen de kans krijgt om te komen. De groep werkt rond onderwijs en opvoeding. De betrokkenheid van ouders op de werking wordt versterkt door in dialoog te gaan over plannen en acties en samen invulling te geven aan activiteiten van de werking.
Zowel inhoudelijke als praktische thema’s komen aan bod zoals vakantieparticipatie, overgangsmomenten, schooltoelage, de werking van het CLB, … Vanuit de oudergroep starten er geregeld nieuwe initiatieven op vraag van de ouders: een vormingsreeks over straffen en belonen, een vorming over ‘een verhaaltje voor het slapen gaan’, een bezoek aan de bibliotheek. Ouders werken ook mee aan groepsgesprekken, vormingssessies of studiedagen voor andere organisaties en krijgen zo de kans om hun stem in het maatschappelijk debat in te brengen.
Vrije basisschool Sint-Jansschool Leuven, Kinderdagverblijf De Slabbertjes, Kinderwerking Fabota, vzw Buurtwerk 't Lampeke Leuven
- De drie pilootprojecten investeren in een warm en inclusief onthaalbeleid (wenmomenten, open klasdag, investeren in laagdrempelige bijeenkomsten, ...)
- Er is afgestemde en eenduidige communicatie en visie vanuit opvang en kleuteronderwijs
- De initiatieven halen inspiratie uit het buurtwerk: aanklampend werken, belang van een toeleider en/of brugfiguur
- Er wordt sterk ingezet op versterking van kwetsbare ouders
- Ouders worden aangemoedigd om zelf initiatief te nemen en voorstellen te doen
Meer informatie kan je lezen in het onderzoeksrapport.
VCOV, juni 2025