Zoeken
In het onderwijs ontmoeten veel verschillende mensen elkaar: leerkrachten, directie, CLB-medewerkers, leden van de ouder- en schoolraad… en natuurlijk de leerling met zijn of haar ouders. Dat er al eens onenigheid is, is niet verwonderlijk. Ieder heeft naast een gemeenschappelijk ook een eigen waarden- en normenpatroon, levensgeschiedenis, culturele achtergrond… Ieder heeft ook een eigen visie op onderwijs(kwaliteit). De ouder is expert op het gebied van zijn/haar kind, de school is expert op het gebied van leren. Met een blik op de toekomst wil ieder wat het beste is voor het kind, maar men kan over de inhoud en/of aanpak van mening verschillen. Een respectvolle houding van en naar alle betrokkenen kan echter voorkomen dat geschillen ontaarden in conflicten.
In deze fiche geven we tips om conflicten tussen de ouderwerking en het schoolteam te voorkomen of aan te pakken.
Veel conflicten tussen de ouderwerking en de school hebben te maken met verschillende visies op de doelen en taken van een ouderwerking, (mis)communicatie of financiële kwesties. Zulke conflicten kunnen voorkomen worden als de ouderwerking en het schoolteam overleggen, duidelijke afspraken maken en open en eerlijk communiceren.
1. Bepaal de visie van de ouderwerking
Samen school maken, daar draait het in de ouderwerking om. Zo worden er activiteiten georganiseerd waar ouders en school elkaar beter leren kennen, worden er acties bedacht die geld in het laatje brengen, wordt er nagedacht over de schoolwerking… De gemene deler van al deze activiteiten is dat er overleg nodig is.
Het is belangrijk dat een directeur samen met zijn lerarenteam én de ouderwerking duidelijk bepaalt wat er wel en niet verwacht wordt van de ouderwerking. Mogelijke vragen zijn: wat is de doelstelling van de ouderwerking? Hoe kan de ouderwerking de school ondersteunen? Over welke thema’s kunnen ouders mee nadenken? Waarover willen ouders inspraak? Wat is de visie van de school over een ouderwerking? Zijn er grenzen aan ouderparticipatie? Wat moet de ouderwerking niet doen? Voor het bepalen van de overlegthema’s is het participatiedecreet (Art 21) een leidraad.
Belangrijk is om tot een zo groot mogelijke consensus te komen waar ouders en schoolteam achter kunnen staan. Duidelijke afspraken en communicatie kunnen misverstanden en conflicten voorkomen. Gebruik de VCOV-Template ‘Wat is jouw visie over een ouderwerking op school’ en de methodiek (fiche 1.7).
Het afstemmen van de visie is niet alleen interessant voor een startende ouderwerking, maar ook om bij te sturen als er meningsverschillen zijn tussen de ouders onderling, tussen de ouderwerking en het schoolteam of bij wijzigingen in de ouderwerking of bij de schoolleiding.
2. Focus op het gemeenschappelijk doel
Een ouderwerking bestaat uit ouders met diverse achtergronden en interesses. Toch hebben ze een gemeenschappelijk doel: het welzijn van alle kinderen op school verhogen en bouwen aan een oudervriendelijke school. Het is belangrijk om altijd te focussen op het gemeenschappelijk doel!
Richt je aandacht op de toekomst. Als er iets misliep, ga dan in alle openheid het gesprek aan en overleg samen hoe het volgende keer beter kan. Spreek niet in termen van ‘schuld of blaam’, maar formuleer samen wat de belangrijkste lessen zijn en welke acties jullie moeten ondernemen om dergelijke zaken in de toekomst te voorkomen. Eens je samen tot een oplossing gekomen bent, laat het verleden dan rusten en verwijs er niet keer op keer naar terug.
3. Werk samen!
Ouders kunnen heel wat bereiken wanneer ze hun krachten bundelen. Ga op zoek naar de talenten van de ouders, geef hen keuze in het soort engagement dat ze willen opnemen, zorg voor een haalbare taakverdeling en bedank je vrijwilligers regelmatig! Breng sfeer, fun en dynamiek in de ouderwerking, zodat ouders geprikkeld worden om zich te (blijven) engageren.
Durf de (ouder)werking en de activiteiten regelmatig te evalueren en vernieuwing toe te laten. Sta open voor nieuwe leden en ideeën. Vraag regelmatig naar de mening en ideeën van je team en maak er zoveel mogelijk gebruik van. Honoreer hun bijdrage! Soms is iets benoemen of een complimentje geven al voldoende om je als ouder gewaardeerd te voelen.
4. Maak duidelijke afspraken
Maak goede afspraken voor een vlotte werking en neem deze op in het huishoudelijk reglement van de ouderwerking. Ook openheid en transparantie over de financiën van de ouderwerking zijn een must.
Overleg en maak duidelijke afspraken tussen de (bestuurs-)leden van de ouderwerking en het schoolbestuur over (de besteding van) de financiën en neem ze op in een afsprakennota en in het huishoudelijk reglement van de ouderwerking. Gebruik hiervoor de VCOV-checklists:
- Checklist financiën van de ouderraad
- Checklist financiën van een oudercomité (feitelijke vereniging)
- Checklist financiën van een ouderwerking met een vzw-statuut
Enkel een transparante boekhouding van de ouderwerking kan voorkomen dat er vroeg of laat onenigheid of spanningen komen. Die openheid moet er zowel zijn naar de ouders als naar de school toe.
5. Communiceer
De sleutel voor een goede relatie tussen de ouderwerking en de school ligt in de communicatie. Volgende aandachtspunten helpen je een eind op weg:
- Zet de directeur niet voor voldongen feiten op een vergadering, maar bespreek delicate thema’s vooraf. Stuur de agenda van de vergadering vooraf door, zodat de directeur zich kan voorbereiden op de bespreking.
- Verhelder motieven: waarom wil de schoolraad toelichting over …? Waarom wil de ouderraad zonder aanwezigheid van de school vergaderen?
- Als ouders een individueel probleem met hun kind of met een leerkracht melden aan de ouderwerking, raad hen aan om dit rechtstreeks te bespreken met de leerkracht of de directeur. Als ouders hiertoe niet bereid zijn, kan de ouder van de ouderwerking alsnog hun toestemming vragen om de bezorgdheid rechtstreeks door te geven aan het schoolteam. Individuele leerling- of personeelskwesties horen niet thuis op een vergadering van de ouderwerking; algemene problemen of knelpunten in de schoolwerking wel. Gebruik het VCOV stappenplan ‘Heb je als ouder een probleem op school? Blijf er niet mee zitten’ om ouders in te lichten en door te verwijzen.
- Formuleer problemen algemeen en wees discreet. Bespreek geen persoonlijke problemen op de vergadering en vermijd het noemen van namen.
- Formuleer kritiek opbouwend en bied aan om mee te zoeken naar oplossingen.
Strijd of conflicten hoeft men niet per se uit de weg te gaan. Strijd is niet noodzakelijk negatief, het kan veranderingen op gang brengen of problemen aan de kaak stellen en uiteindelijk leiden tot partnerschap. Laat een conflict in geen geval smeulen.
Bespreek de kwestie volledig, open en zakelijk. Lopen de gemoederen tijdens een vergadering hoog op? Las eventueel een onderbreking in zodat iedereen wat afstand kan nemen. Als het conflict niet bijdraagt tot de vergadering, kan je ook voorstellen om de discussie te stoppen en het probleem op een ander moment verder te bespreken. Tracht je kalmte te bewaren maar reageer wel resoluut. Zeker als mensen persoonlijk aangevallen worden, moet je krachtig ingrijpen. Vraag dan om het gedrag te benoemen zonder de persoon te kraken. Spreek zelf opbouwend door je ongenoegen om te buigen naar wensen tot verandering. Grijp niet te snel naar een stemming want dan heb je altijd verliezers.
Zoek openingen als het gesprek vastloopt. Als de groep blokkeert, probeer mee de oorzaak bloot te leggen. Bemiddel bij conflicten, stel een compromis voor opdat het gemeenschappelijk belang gewaarborgd blijft. Ontlaad spanningen door humor of door ze in een bredere context te plaatsen.
Probeer ten allen tijde in gesprek te blijven! Lukt een gesprek niet meer, schakel dan hulp in.
Ouders, ouderverenigingen en scholen kunnen bij de VCOV ombudsdienst terecht met hun vragen over onderwijswetgeving of rechten en plichten inzake participatie op school.
Wanneer een conflict escaleert, maar er is nog communicatie mogelijk tussen de verschillende partijen, kan de VCOV ouders, ouderverenigingen en scholen bijstaan als coach.
Is het conflict al dusdanig geëscaleerd dat communicatie niet meer mogelijk is, dan kan beroep gedaan worden op de VCOV-bemiddelaars.
- BIJLAGE 14: Template ‘Wat is jouw visie over een ouderwerking op school’
- BIJLAGE 44: bedankbrief
- BIJLAGE 6: afsprakennota
- BIJLAGE 86: Checklist financiën van de ouderraad
- BIJLAGE 88: Checklist financiën van een oudercomité (feitelijke vereniging)
- BIJLAGE 89: Checklist financiën van een ouderwerking met een vzw-statuut
- BIJLAGE 93: VCOV stappenplan ‘Heb je als een probleem op school? Blijf er niet mee zitten’