Fiche 4.1: Naar een representatieve ouderraad

Zoeken

Dit document is enkel zichtbaar voor leden van de VCOV.
Word nu lid
Wat is het?

In deze fiche vind je:

  • De regelgeving voor ouderraden omtrent representativiteit.
  • Een stappenplan dat helpt om ouders te betrekken bij de ouderwerking.
  • Aanbevelingen van de VCOV om jouw ouderwerking divers en representatief te maken.

Regelgeving voor ouderraden:
De ouderraad vertegenwoordigt alle ouders van de school. Het participatiedecreet bepaalt dat de ouderraad democratisch moet samengesteld zijn. Dat wil zeggen dat alle ouders de kans moeten krijgen om toe te treden.
De ouderraad wordt om de 4 jaar opnieuw samengesteld, gelijklopend met de hersamenstelling van de schoolraad. Je kan echter in het huishoudelijk reglement opnemen dat er jaarlijks nieuwe leden kunnen toetreden.
Daarnaast vraagt de overheid aan alle betrokkenen op school om te streven naar een weerspiegeling van de schoolpopulatie in de participatieorganen. Dat wil zeggen dat de ouderraad een inspanningsverplichting heeft om ook maatschappelijk kwetsbare ouders te betrekken.

Het participatiedecreet geldt enkel voor officiële ouderraden. De VCOV raadt aan om ook in een oudercomité te streven naar een representatieve vertegenwoordiging van ouders.
Meer info over het verschil tussen een officiële ouderraad en een oudercomité vind je in fiche 1.1.

Wat verstaan we onder een representatieve ouderwerking?
Een representatieve ouderwerking is een ouderwerking die de weerspiegeling is van de schoolpopulatie.
Meer concreet:

  • Een ouderwerking met vertegenwoordigers van alle onderwijsfinaliteiten (doorstroomfinaliteit, arbeidsmarktfinaliteit en dubbele finaliteit of het vroegere ASO/TSO/BSO/KSO), leerjaren, graden in het gewoon onderwijs en types of opleidingsvormen in het buitengewoon onderwijs.
  • Een ouderwerking met vertegenwoordigers van alle vestigingsplaatsen.
  • Een ouderwerking met een evenwicht tussen moeders en vaders.
  • Een ouderwerking met een verscheidenheid aan ouders wat betreft thuistaal, gezinssamenstelling, socio-economische situatie en culturele achtergrond.
  • Een ouderwerking die bereid is om rekening te houden met alle mogelijke drempels voor ouders.

Een stappenplan om zo veel mogelijk ouders te vertegenwoordigen

Wat heb je nodig?
Hoe ga je te werk?

Stap 1     Bespreking in de ouderwerking: zijn we representatief?

  • Bespreek volgende vragen op de vergadering van de ouderwerking:
    • Bereiken we alle ouders? Op de vergaderingen? En op de activiteiten?
    • Wie zien we nooit? Wie missen we?
    • Wie komt er één keer en blijft dan weg?
    • Welke vormen van diversiteit zijn er op onze school aanwezig? Bij leerlingen en hun ouders?
    • Vertegenwoordigt onze ouderwerking zo veel mogelijk ouders?
  • Je kan hiervoor de Tool ‘de lege stoel’ gebruiken. 
  • Vraag eventueel bij het schoolteam enkele gegevens op van de schoolbevolking: aantal SES-leerlingen, aantal leerlingen met een migratieachtergrond, aantal leerlingen met een (gemotiveerd) verslag, aantal spijbelaars, vermoedelijk aantal leerlingen met financieel moeilijke thuissituatie...

Stap 2     Oprichten van een werkgroep diversiteit

  • Nu je weet wie de moeilijk bereikbare ouders zijn, kan je op zoek gaan naar hoe je ze wél kan betrekken.
  • Je kan hier met heel de ouderwerking rond nadenken. Maar het werkt beter als je een werkgroep opricht waar ook ouders inzitten die niet naar de vergaderingen komen omwille van een aantal drempels. 
  • Wie kan er deel uitmaken van de werkgroep:
    • enkele ouders met een diverse achtergrond die niet aan de ouderwerking deelnemen
    • de directeur, zorgleerkracht of leerlingbegeleider
    • de brugfiguur, schoolpoortwerker, ouderwerker…
    • de voorzitter of een afgevaardigde van de ouderwerking
  • Doelstelling van de werkgroep:
    • advies geven aan de ouderwerking om de vergaderingen en de activiteiten beter af te stemmen op de diversiteit aan ouders op school.
    • concrete acties voorstellen om representatiever te worden.
  • Werkwijze:
    • de werkgroep komt enkele keren samen.
    • het is belangrijk dat de ouders vanuit hun eigen ervaringen kunnen spreken. Welke drempels ervaren zij?
    • de voorzitter zorgt ervoor dat alle ouders de kans krijgen om hun zegje te doen.

Stap 3     Bespreking in de werkgroep diversiteit

  • Waar liggen de drempels om naar de vergaderingen te komen?
  • Zijn de activiteiten van de ouderwerking laagdrempelig en toegankelijk?
    Je kan hiervoor de VCOV Quickscan ‘een oudervereniging voor alle ouders‘  gebruiken.
  • Hoe kunnen we deze drempels wegwerken?
    • Hoe pakt de school het aan?
    • Kan er hulp gezocht worden bij organisaties in de buurt?
    • Welke concrete acties kunnen helpen?
    • Zijn er momenten waarop de school of de ouderwerking deze ouders wel bereikt? Als iets goed werkt, doe er meer van!

Stap 4     Visietekst met werkpunten

  • De werkgroep kan een visietekst opstellen waarin ze de drempels aangeeft die ouders ervaren.
  • In de visietekst worden ook adviezen en mogelijke acties voorgesteld om aan de drempels te werken.

Stap 5     Bespreking in de ouderwerking: actieplan

  • Op een vergadering van de ouderwerking wordt de visietekst besproken.
  • Op basis van de adviezen en voorgestelde acties stelt de ouderwerking een actieplan op:
    • Welke acties nemen we op korte termijn? Welke op langere termijn?
    • Zijn er vanuit de ouderwerking nog andere of aanvullende ideeën om de drempels weg te werken?
    • Wie doet wat?
Tips!
Hoe kan je variëren?
  • Bewustwording met de tool ‘in mijn voetsporen’
    Vooraleer je van start gaat, kan je een oefening doen rond bewustwording.
    De tool ‘in mijn voetsporen’ geeft alle ouders een rol. Vanuit die rol moeten ze vragen beantwoorden door een stap vooruit of achteruit te gaan.
    Met deze methode ontdek je welke verschillen er zijn tussen mensen en hoe het aanvoelt om (kans)arm te zijn.

  • Getrapte aanpak
    De ouderwerking kan eerst focussen op de toegankelijkheid van haar activiteiten.
    Als je daar een divers ouderpubliek mee kan bereiken, is het gemakkelijker om van daaruit ouders te motiveren voor de vergaderingen of werkgroepen.
    Je kan de VCOV Quickscan ‘een oudervereniging voor alle ouders‘ gebruiken om te bekijken of je ouderwerking toegankelijk is.
Wat zijn drempels en valkuilen?
  • Representativiteit is een blijvend werkpunt.
    Om te vermijden dat de goede bedoelingen verwateren kan de werkgroep diversiteit een oogje in het zeil blijven houden. Een vertegenwoordiger van de werkgroep kan deelnemen aan de vergaderingen van de ouderwerking en erop toezien dat de activiteiten van de ouderwerking toegankelijk zijn en afgestemd blijven op het diverse ouderpubliek.

  • Verwacht niet dat één ouder met migratieachtergrond ineens alle ouders met vreemde roots gaat vertegenwoordigen.
    Hierdoor kan de druk op die ene ouder te hoog worden omdat die aan veel verwachtingen moet voldoen.
    Door met zoveel mogelijk diverse ouders te praten kan je als ouderwerking streven naar representativiteit, zonder per se alle hokjes te moeten afvinken. De uiteindelijke bedoeling is alle ouders vertegenwoordigen; niet van elke nationaliteit op school één ouder in de ouderwerking hebben.


VCOV, juli 2024

Bijlagen